طراحی سامانه های نوین دارویی برای درمان سرطان با نانوکامپوزیت های طبیعی در کشور - مجله سینمایی گوگوریو

علی ملکی پژوهشگر برتر و معاون پژوهشی دانشکده شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران در گفت وگو با خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرنگاران درباره طراحی نانولوله برای درمان سرطان گفت: در مجموع بیش از 30 نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم در تیم های داخل و خارج از کشور حدود 4 سال وقت صرف انجام این پروژه کرده ایم.

صرفه جویی قابل توجه ارزی در تامین مواد اولیه داروها

وی درباره صرفه جویی ارزی این نانو لوله گفت: انصافاً این قبیل کارها قابل ارزش گذاری مادی نیست. چون هدف اصلی این پروژه نجات جان انسان ها یعنی بیماران سرطانی بوده است. اگر چه تامین داخلی موارد اولیه این داروها در مقیاس پایلوت و پروتکل ارائه شده صرفه جویی قابل توجه ارزی هم خواهد داشت.

وی اضافه کرد: تمرکز بخش مهمی از تیم تحقیقاتی ما، طراحی و توسعه یک سری از نانوکامپوزیت ها با ماتریس نانومواد طبیعی و ترکیبات پلیمری ارگانیک و زیست سازگار با بدن انسان و طبیعت، بخصوص برای تثبیت و بارگذاری با هدف رهایش تدریجی و کنترل شده داروهای گران قیمت، داروهای خاص به خصوص داروهای ضدسرطانی است. چندین نفر از دانشجویان پسادکتری، دکتری و کارشناسی ارشد به صورت تعیین روی این موضوعات کار می کنند.

پلیمرهای طبیعی که سازگار با بدن انسان هستند

پژوهشگر برتر و معاون پژوهشی دانشکده شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران ادامه داد: این نانو لوله های پایه سیلیکونی و آلومیناتی و آلوتروپ های مختلف کربنی عمدتاً قابلیت عامل دار شدن در مقیاس نانومتری را دارند که داروهای بسیار گران قیمت و حساس را که نمی شود به مقیاس زیادی وارد بدن کرد را به صورت هدف گذاری شده بارگذاری می کند.

وی ادامه داد: اینها به صورت تعیین روی بافت هدف هدایت شده و بعد با تکنیک های مختلفی که وجود دارد رصد شده تا عملکرد دارو را به صورت تعیین دنبال کرده و هم کیفیت اثربخشی آنها ارتقاء یابد. به عبارت دیگر با حداقل مصرف داروهای آنتی کنسر و سیتوتوکسیک بتوان حدبیشتر کارایی را در بهبود بیماران سرطانی و صعب العلاج حاصل نمود.

ملکی اضافه کرد: درخصوص ساخت این ترکیبات عمدتاً از مواد اولیه ای استفاده می کنیم که در مقیاس قابل توجهی در کشور به صورت بومی وجود داشته باشد. تا حد امکان نیاز به واردات ترکیبات پیچیده و خاصی نداشته باشیم. بخصوص اینکه خیلی از ترکیبات را به صورت کامپوزیتی یا ترکیبی استفاده می کنیم که عمدتاً از پلیمرهای طبیعی مثل سلولز و یا کیتوسان استفاده می شود.

وی گفت: این ها کاملاً سازگاز با بدن انسان هستند و فراوانی قابل توجهی در طبیعت دارند و از دل طبیعت گرفته می شوند که با اقتضاعات بدن انسان قابل تغییر و بکارگیری هستند. از آن مهمتر، حتی این مواد بنا به هر دلیلی در بدن جذب و یا تجزیه نشده و وارد محیط زیست شوند چون از خود طبیعت گرفته شده اند به راحتی در طبیعت هم هضم و جذب می شوند و آسیبی به چرخه حیات وارد نمی کنند.

وی گفت: به لحاظ میزان نیاز و مصرف داروها هم چون سطح ترکیبات نانومتریال ها را با ترکیبات رابط واسطه یا لینکرها فعال می کنیم که تمام گروه های عاملی دارو را جذب خود می کند. بنابراین حداقل گریز یا هدررفت داروها در این فرایند از تثبیت تا رهایش در بدن وجود خواهد داشت.

به گفته وی، این یک فاکتور بسیار مهم در پیشگیری از عوارض رنج آور شیمی درمانی با داروهای ضدسرطان از قبیل آسیب به بافت های سالم، تغییرات شدید وزنی، ریزش مو، تورم بدن، اختلال در باروری، عفونت، خونریزی، مسائل عصبی و گوارشی، تهوع و تغییرات مزاجی خواهد بود.

استقبال و علاقه مندی پژوهشگران خارجی در همراهی پروژه های تحقیقاتی

پژوهشگر برتر و معاون پژوهشی دانشکده شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران ادامه داد: ترکیباتی که درست کرده ایم به عنوان یک ساپورت یا پایه است مثل یک خمیر در دست پژوهشگران داروساز است و آنها می توانند این خمیر را به هر طریقی که بخواهند شکل بدهند. تقریباً در بیشتر داروها و ترکیباتی که خانواده ترکیبات با پتانسیل دارویی با ارزشی بودند نمونه هایی را در مقیاس آزمایشگاهی تا جایی که مقدور بوده عامل دار و تست کرده ایم و خوشبختانه در بیشتر موارد بخصوص داروهای تجاری ضدسرطان خوب عمل کرده اند.

ملکی اضافه کرد: تیم های تحقیقاتی بین المللی خیلی علاقمند هستند و با ما وارد کارهای مشترک شدند. این پژوهشگران از کشورهای مختلفی همچون آ مریکا، چین، هند، مالزی، اروپا و اخیراً برخی از کشورهای منطقه علاقمند شدند که در این حوزه با ما همکاری داشته باشند. به طوری که بخشی از نتایج این همکاری ها در بهترین نشریات علمی و معتبر بین المللی منتشر شده و بخش دیگری از تحقیقات که در مقیاس آزمایشگاهی یاin vitro با موفقیت انجام و اثبات شده اند، در حال طی مراحل بالینی و اصطلاحاً تست های in vivo هستند.

پژوهشگر برتر و معاون پژوهشی دانشکده شیمی دانشگاه علم و صنعت ایران گفت: از آنجایی که خیلی از این تست ها نیاز به اخذ مجوزهای خاص و گواهی های بهداشتی از سازمان های ملی و دنیای دارو و درمان دارند، بنابراین اینها را ما با همکاری همکاران خارجی در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه های معتبر دنیا برای اثبات تست های نهایی روی بدن موجودات زنده مثل موش و خرگوش و احتمالاً در فاز بعدی روی میمون ها و درنهایت این پروتکل ها و داروها در بخش تجاری و انسانی اجرا می شوند.

وی ادامه داد: در این حوزه با این هدفمندی و کیفیت تا به امروز هیچ جای دنیا این کارها انجام نشده بود. خوشبختانه ما سامانه کلی را اعم از نانومتریال و آلوتراپ های طبیعی تا عامل دار کردن آنها و بارگذاری داروهای آنتی کنسر را روی لایه ها بسترها با هسته های نانومواد مغناطیسی گذاشتیم.

وی اضافه کرد: این نانوذرات یک ویژگی های جالبی دارند که به دلیل خاصیت آهنربایی بالا نه تنها به راحتی با استفاده از یک آهنربای خارجی قابلیت ردیابی و جداسازی داشته و با استفاده از الگوهای مشابه دستگاه های تصویربرداری پزشکی بنام رزونانس مغناطیسی MRI کار می کنند و قابلیت هدایت تعیین و بسیار دقیق را به بافت های هدف برای Hyperthermia هایپرترمیا (فراگرمادرمانی) مغناطیسی برای درمان هدفمند و موضعی تومور دارد که ایده این سیستم هدایت و درمان نوین هم جزو اولین ها در دنیا انجام شده است.

عدم وابستگی کشور به مواد و آزمایشگاه های تحقیقاتی خارجی

ملکی درباره موادی که در این پروژه استفاده شده است، گفت: خوشبختانه عمده موادی که در این پروژه استفاده شده بسیار ساده و در دسترس داخلی بوده و در آزمایشگاه تحقیقاتی خودمان یا نهایت شرکت های تولید کننده ایرانی بوده و تا این قسمت مواد اولیه نایاب و غیرعادی استفاده نشده است. به گفته وی، حتی آنالیزها هم از دستگاه های موجود در داخل کشور انجام و سعی شده تا پروتکلی که ارائه می شود تا حد امکان از وابستگی کشور به خارج جلوگیری شود مگر اینکه موارد خاصی باشد که بخواهیم گواهی نامه های بین المللی بگیریم که ناگزیر باید از یکسری شرکت ها و سازما ن های بین المللی تاییدیه صادر شود.

وی در انتها گفت: لازم می دانم از دانشجویان عزیزم با تلاش صادقانه و جهادی و همکاران و مسوولان دانشگاه علم و صنعت ایران که اینجانب را در دستیابی به این اهداف والا یاری می کنند، نهایت سپاس خود را ابراز دارم.