باید ساعت آموزشی و کتب درسی را کاهش دهیم، مدارس غیردولتی نابرابری ها را تشدید می کند - مجله سینمایی گوگوریو

به گزارش خبرنگاران، سیدجواد حسینی امروز در نشستی با عنوان بررسی جامعه شناختی بحران های آموزش و پرورش در ایران که در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: قرن بیستم یا اوایل قرن بیستم، قرن انقلاب های تربیتی نامیده می شود. در این قرن فنر انتظارات و تقاضا برای آموزش رها شد و جامعه به مرحله ای رسید که احساس شد نیازمند نیروهای متخصص است؛ بنابراین در قرن بیستم نظریه پردازان بیشتر به نقش آموزش و پرورش در توسعه و کارکردهای مثبت آن می اندیشیدند.

وی در خصوص نظریه سرمایه انسانی، گفت: اصل نظریه سرمایه انسانی این است که در جامعه منابع انسانی را به سرمایه انسانی تبدیل کنیم. آموزش و پرورش باید تدابیری بیاندیشد تا این منابع به سرمایه انسانی تبدیل شود. سرمایه انسانی پنج نوع سرمایه دیگر را تولید و بازتولید می کند. اگر نظام های آموزش و پرورش این سرمایه را رشد دهند، سایر سرمایه ها را نیز تولید و بازتولید می کنند.

حسینی اضافه کرد: 50 سال مطالعه نظریه پردازان سرمایه انسانی چند دستاورد داشت؛ یک مورد اینکه ما باید پربازده ترین نوع سرمایه گذاری را سرمایه انسانی بدانیم. چند کشور از جمله مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، ژاپن و فنلاند در طول 20 سال بیشتر به این سرمایه توجه داشتند، در نتیجه رفاه 4.5 درصد رشد کرد و رشد مالی نیز رخ داد. در این دوره وقتی از آموزش و پرورش صحبت می شود، به معنی تمرکز بر افزایش دانش، اطلاعات، انسجام بخشی، وفاق اجتماعی، فرایند تخصیص و گزینش نیروی انسانی، نوآوری و خلاقیت، عدالت و تعادل طبقاتی است.

معاون وزیر آموزش و پرورش بیان نمود: سال های دهه 70 و 80 میلادی بخشی از این کارکردها زیر تیغ نقادی اندیشمندان پیرامون آموزش و پرورش قرار گرفت. این نقدها در سه بخش قابل مطالعه است که آموزش و پرورش کنونی جامعه ایران نیز از این سه چالش و انتقاد رنج می برد؛ اول اینکه قرار بود آموزش و پرورش باعث ایجاد نوآوری، تفکر خلاق، تفکر انتقادی و تفکر واگرا باشد.

وی ادامه داد: منتقدان این سخن را می گفتند که آموزش و پرورش در انجام این رسالت ها توفیق ندارد. آنها معتقد بودند که آموزش و پرورش حافظه محور، بانک مانند و صندوقچه شده، محتوای کتاب های تدریس، شیوه های تدریس، مدیریت مدرسه و شیوه اداری در آموزش و پرورش مشکل دارد. آموزش کنکورمحور، تست محور و آزمون زده شده که باعث می شود خلاقیت و نوآوری رشد پیدا نکند. بر اساس سند تحول بنیادین تعلیم و تربیت تک ساحتی شده، در حالی که باید تمام ساحتی باشد.

آموزش تک ساحتی خلاقیت را از بین می برد

حسینی گفت: در دوره سرپرستی وزارت آموزش و پرورش اولین موردی که برای اصلاح برخورد کردم، نظام آموزش زده و فشرده بود و بار سنگین آموزش که کمر نظام تعلیم و تربیت را خم کرده است. 12 هزار و 900 ساعت آموزش از اول ابتدایی تا دوازدهم وجود دارد، در حالی که میانگین جهانی 8 هزار ساعت است و به این میزان ساعت آموزش نیز انتقاد دارند. این بار سنگین آموزش زدگی تک ساحته ضمن از بین بردن خلاقیت و نوآوری، هزینه های زیادی را به نظام آموزش و پرورش تحمیل می کند.

تنها 1.4 درصد اعتبارات آموزش و پرورش برای کیفیت بخشی استفاده می شود

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه 98.6 درصد از اعتبارات آموزش و پرورش به حقوق و مزایای پرسنل اختصاص دارد، مطرح نمود: تنها 1.4 درصد اعتبارات برای کیفیت بخشی باقی می ماند که اگر کمبود بودجه داشته باشیم، باید از این مقدار کم کنیم. باید تلاش کنیم آموزش و پرورش را از زیر بار سنگین آموزش زدگی که خلاقیت، نوآوری و تفکر انتقادی و واگرا را از بین می برد، نجات دهیم. تعلیم و تربیت تک ساحتی، جامعه و انسان تک ساحتی را شکل می دهد.

کاهش ساعت آموزشی و کتب درسی را باید در دستور کار قرار دهیم

وی اظهار داشت: آموزش و پرورش و مدارس جعبه سیاه جامعه هستند، نمی توان جامعه را نگه داشت تا آموزش و پرورش را درست کرد که بعد جامعه درست شود، هرچه امروز در جامعه می گذرد، از دیروز مدارس است و هرچه در آینده خواهد گذشت، از امروز مدارس است. برای رهایی از بار آموزش زدگی، کاهش ساعات آموزشی و کتب درسی را باید در دستور کار خود قرار داد. ساعت آموزشی باید به کمتر از 8 هزار کاهش یابد. نظام ارزشیابی تعلیم و تربیت نباید آموزش محور باشد. سرنوشت دانش آموز بعد از 12 سال در ایستگاهی به نام کنکور رقم می خورد، در نتیجه آموزش زدگی اتفاق می افتد.

بخشنامه های زیاد، خلاقیت مدیر مدرسه را از بین می برد

حسینی اضافه کرد: توجه به روش های نوین یاددهی و یادگیری، تطبیق کتاب های درسی با نیازهای خلاقانه، نوآورانه و هستی شناسی نه انتزاعی و تمرکززدایی از دامن متمرکز نظام تعلیم و تربیت که این تمرکز خلاقیت کش است، از دیگر موارد است. بخشنامه های زیاد موجب می شود که مدیر مدرسه خلاق نباشد. تمرکززدایی و مدرسه محوری دو راه چاره مفید برای این مشکل است. مدرسه محوری را باید ملاک عمل قرار دهیم، من طرح مدرسه محورانه را طراحی کردم که به زودی اجرا می شود.

معاون وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه چالش دوم غلبه رویکرد نظری، ذهنی و حافظه ای بر رویکرد مهارتی، کاربردی و عملی است، شرح داد: مدرسه دیگر مدرسه زندگی نیست. آموزش های نظری و دوری از آموزش های کاربردی یک مشکل بوده که من نام آن را آموزش و پرورش مکانیکی در مقابل آموزش و پرورش ارگانیکی گذاشتم. آموزش و پرورش مکانیکی به صورت صندوقچه ای، مغزمحور وحافظه محور است و نیروی ذهنی را پرورش می دهد، در حالی که آموزش و پرورش ارگانیکی مساله محور است. باید به این سبک حرکت کنیم. امروز کتاب های زیادی در مرگ مدرسه نوشته می شود.

مدارس غیردولتی موجب تثبیت و تشدید نابرابری ها می شود

وی بیان نمود: سومین انتقاد به نظام آموزش و پرورش این بوده که یکی از کارکردهای نظام های تعلیم و تربیت تحرک طبقاتی ارزان و سریع است. نظام های تعلیم و تربیت بهترین راه برای تحرک طبقانی، کاهش فاصله طبقاتی و عدالت آموزشی است. منتقدان بیان نمودند که نظام های تعلیم و تربیت این کارکرد مهم را محقق نمی سازند. نظام های آموزشی و مدرسه ای در سطح نظام اجتماعی، نابرابری های اجتماعی، مالی و فرهنگی بیرون از مدرسه را در داخل مدرسه تثبیت، تشدید و از همه بدتر تشریع می کنند. در جامعه ایران رشد مدارس غیر دولتی موجب این تثبیت، تشدید و تشریع می شود.

حسینی اضافه کرد: 1 میلیون و 600 هزار دانش آموز در قالب 16 هزار مدارس غیردولتی تحصیل می کنند. 10درصد مدارس، خاص و 90 درصد دیگر معمولی و دولتی هستند که کیفیت به صورت بایسته و شایسته وجود ندارد. 90 درصد مدارس لازم التوجه و 10 درصد دیگر قابل توجه هستند. در کنکور رتبه های زیر 100 وضعیت بومی، عدم تعادل منطقه ای و عدم تعادل مدرسه ای به شدت خود را نشان داده است. در نمرات آزمون تیمز و پرلز رتبه ما زیر 500 بوده و فاصله فقیر و غنی زیاد است. نظام بودجه ریزی آموزش و پرورش اساسا مشکل دارد که باید اصلاح شود. نظام تامین نیروی انسانی ما نیز مشکل دارد.

معاون وزیر آموزش و پرورش بیان نمود: در 10سال پیش 160 هزار شبه معلم وارد نظام آموزش و پرورش شدند. در دولت سیاست گذاری انجام شد مبنی بر اینکه نیروی انسانی جز از دانشگاه تربیت معلم و دانشگاه دولتی گرفته نشود. توزیع نیروی انسانی نیز نامناسب است. این توزیع نامناسب 55 هزار نیروی مازاد و 55 هزار نیروی مورد نیاز را رقم زده است. برای حل این مشکل نظام آمایش سرزمین نیروی انسانی را بر اساس جنس، بوم، رشته و مقطع ایجاد کرده و طرح جذب نیروی انسانی از بوم، برای بوم، در بوم را ایجاد نمودیم تا بر این بی عدالتی ها غلبه پیدا کنیم.

وی ادامه داد: باید مدارس خود را از جهت برچیده شدن مدارس کوچک و راه اندازی مدارس بزرگ، کاهش تنوع مدارس و ارزیابی و رتبه بندی مدارس ساماندهی کنیم. 24 نوع مدرسه داریم که به ارتقاء کیفیت و عدالت اجتماعی ضربه می زند. من نظام بودجه ریزی مبتنی بر عدالت عمودی را نوشتم تا نظام بودجه ریزی اصلاح شود. در نظام تامین منابع مالی نیز باید اصلاح صورت گیرد.

حسینی اظهار داشت: این آموزش و پرورش کیفیت یافته باید 20 تا 25 درصد بودجه کشور را به خود اختصاص ددهد، دولت در این خصوص تلاش کرده و تازه به 13 درصد رسیده است. سهم آموزش و پرورش از GDP باید 6 تا 7 درصد باشد که اکنون به 1.5 درصد رسیده است. مشارکت ها باید توسعه یابد و دیوار بین مدارس و جامعه از بین برود. ظرفیت های درونی نظام تعلیم و تربیت باید آزاد شود، قطعا آموزش و پرورش از آموزش عالی بیشتر به قانون خاص نیاز دارد که این کار را انجام خواهیم داد تا فضای درونی آموزش و پرورش آزاد شود. تبدیل نگاه جامعه و برنامه ریزان به نگاه غالب در آموزش و پرورش باید اتفاق بیافتد.

لازم نیست کنندگان کاری برای آموزش و پرورش انجام دهند

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: امروز باید آموزش و پرورش به مثابه روز اول مهر شود که همه آن را لمس می کنند. آموزش و پرورش باید گفتمان اول جامعه شود که اگر این اتفاق نیافتد، روی توسعه را نمی بینیم. آموزش و پرورش باید خود را از زیر بار سیاست زدگی نجات دهد. لازم نیست کنندگان کاری برای آموزش و پرورش انجام دهند، بهتر است کارهایی را انجام ندهند. کاهش مداخلات بیرونی، استقرار نظام جامع بهبود عملکرد، توسعه فرهنگ سازی مشارکت، نظام رتبه بندی معلمان و سازمان سنجش معلمان می تواند در جهت ارتقاء عدالت و کیفیت به آموزش و پرورش کمک کند.