شناسایی ریسک و فرصت صف نشینی دسته جمعی در بورس تهران - مجله سینمایی گوگوریو

به گزارش خبرنگاران این اتفاق در حالی رخ داد که پس از تجربه یک روز اصلاحی، موج پرقدرت نقدینگی مجال تداوم روند نزولی را به بازار نداد. در شرایطی که جریان ورود پول به بازار سهام حرف اول را در معاملات روزانه می زند، به نظر می رسد اولویت انتخاب سرمایه گذاران تازه وارد، سهم هایی است که یا از روند صعودی جا مانده اند یا با صف خرید روبرو شده اند که می تواند با ریسک هایی همراه باشد.

شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران روز گذشته تحت تاثیر فشار تقاضا در کلیت معاملات روزانه رشد 6455 واحدی (معادل 2 درصد) را تجربه کرد و پس از استراحت یک روزه بار دیگر به مدار صعودی بازگشت. در این میان ارزش معاملات خرد روزانه بار دیگر مهر تاییدی بر قدرت نقدینگی به عنوان بزرگ ترین فاکتور تاثیرگذار بر روند این روزهای معاملات بازار سهام بود. ارزش دادوستدهای خرد روز گذشته در بورس تهران به بیش از 2300 میلیارد تومان رسید. نکته جالب توجه در این خصوص شکسته شدن رکورد یک ساله تغییر مالکیت از حقوقی به حقیقی بود. در چنین شرایطی همان اندازه که فرصت های سرمایه گذاری با نگاه به بازدهی های سهام حس طمع را در معامله گران قدرتمند می نماید، لزوم توجه به ریسک های موجود در لایه های پنهان بازار امری بسیار حیاتی است. شاخص کل بورس تهران با رشد بیش از 2 درصدی به رقم 324 هزار و 706 واحد رسید و بالاتر از سقف تاریخی قبلی خود ایستاد. موج های بی امان ورود نقدینگی در چنین شرایطی کاملا مشهود است. افزایش همزمان ارزش معاملات خرد به محدوده 2500 میلیارد تومان در کنار رشد پرقدرت شاخص کل و تغییر مالکیت روزافزون بورسی از سهامداران حقوقی به سهامداران حقیقی و ارزش بالای سرمایه های سرگردان در صف های خرید، متغیرهای اصلی این شرایط را تشکیل می دهند. از طرفی شاهد تشکیل صف های خرید به ارزش بیش از 430 میلیارد تومان در 126 نماد بورسی و وجود تنها 2 نماد با صف فروش به ارزش 10 میلیارد تومان در خاتمه معاملات روز گذشته بودیم. این صف های خرید از عدم امکان ورود نقدینگی آماده در روز گذشته به بورس خبر می دهد. نقدینگی ای که برای ورود با توجه به خوشبینی سهامداران خرد نیازمند عرضه های بیشتر از سوی سهامداران حقوقی است. موضوعی که می تواند در آینده ای نه چندان دور به ریسک اصلی بازار سهام تبدیل گردد. هرچند در چنین فرآیندی رفتار کلیت بازار با تغییرات قابل توجهی همراه شده است و سرمایه های ورودی مانند دوره های پرشتاب صعودی قبلی، به طور عمومی تمام گروه ها و سهام را در بر نمی گیرد. این اتفاق می تواند به رغم حبابی شدن بسیاری از سهام بورسی به باقی ماندن سهام بعضی از شرکت ها در محدوده های توجیه پذیر از منظر بنیادی منجر گردد.

اثر جاماندگی بر روند معاملات بورسی

یکی از موارد مشهود در خرید و فروش های روزانه سهام، میل سرمایه گذاران به سهام شرکت هایی است که رشدهای کمتری را در دوره های قبلی تجربه نموده اند. این میل خرید که در حجم تقاضای روزانه برای نمادهایی با این ویژگی خود را نشان می دهد، بیش از پیش جنس نقدینگی ورودی را نمایان می نماید. سرمایه گذارانی که برای استفاده هرچه بیشتر از شکوفایی بورس، برای انتخاب سهم تکیه زیادی بر میزان بازدهی سهام از ابتدای سال دارند و بدون توجه به عوامل بنیادی و دلایل این عقب ماندگی، انتظار جبران این جاماندگی را در دوره های آینده داشته و در مرحله بعد اهداف قیمتی را متناسب با سودآوری شرکت هایی می دانند که از ابتدای سال رشدهای خیره نماینده را به ثبت رسانده اند. این سرمایه ها البته در مرحله انتخاب سهم، از شرکت های بزرگ به دلیل آنچه از آن به عنوان سنگین بودن سهم یاد می نمایند، فاصله گرفته و سهام خود را به نمادهای کمتر رشد نموده با هیجان بیشتر متمایل می نمایند.

به همین دلیل همانطور که اشاره شد روز گذشته شاهد شکسته شدن رکورد یک ساله خالص تغییر مالکیت روزانه سهام از حقوقی به حقیقی بودیم. خالص تغییر مالکیت 388 میلیارد تومانی از سهامداران حقوقی به حقیقی نشان می دهد که سهامداران بزرگ تر بیش از هر زمان دیگری در این فضا در موقعیت فروش نهاده شده اند و از سوی دیگر این حجم از عرضه با فشار نقدینگی ورودی از سوی سهامداران خرد کاملا بلعیده شده است و اثری از آن در روند معاملات و جهت گیری شاخص های کلان بورسی دیده نمی گردد. با مختصات بیان شده، ورود سرمایه های بی تجربه امری اجتناب ناپذیر است. سرمایه گذارانی که با آغاز و تداوم شوک های منفی به سرعت راه خروج از دروازه های بورس را در پیش می گیرند و جهت معکوس خروج پول از بورس را استارت می زنند. امری که در سنوات گذشته به رکود عمیق پس از تجربه رشدهای سردرگم منجر شده است.

جهتیابی نسبت P/ E

نگاهی به روند ارزش معاملات روزانه به عنوان ابرمتغیر جهت دهنده به روند قیمت ها در بورس، حاکی از یک تغییر سطح معنادار نسبت به دوره های گذشته است. تغییر معناداری که در چند نوبت ارزش معاملات خرد را از دو سال گذشته تاکنون از محدوده 100 میلیارد تومان به بالای 2500 میلیارد تومان رسانده است و با توجه به ناتوانی سودسازی شرکت ها با چنین سرعتی، به رشد تدریجی نسبت P/ E بازار خواهد انجامید. هرچند تاکنون به دلیل عدم حرکت پرشتاب سهام بزرگ تر در قیاس با رشد سودآوری، شاهد اصلاح این نسبت در بورس بوده ایم اما رفته رفته با چرخش نقدینگی بزرگ وارد شده به تالار شیشه ای شاهد رشد تدریجی این نسبت خواهیم بود به نحوی که می تواند در مدت کوتاهی رشد معناداری را تجربه کند و به سطوح هشدار نزدیک گردد. اما هنوز شرکت های بزرگ به دلیل پابرجا بودن جشن کوچک ترها مورد اقبال نقدینگی های سرگردان نیستند و به همین دلیل رشد نسبت P/ E کل بورس پرشتاب نیست و روند نزولی این نسبت به رغم رشد خیره نماینده قیمت سهام صنایع کوچک و متوسط تحت تاثیر این عامل است. در گزارش های آماری که نسبت P/ E بورس تهران را با توجه به سهم ارزش بازار و دوره یک ساله (TTM) مورد محاسبه قرار می دهد، این نسبت در خاتمه سال 96 عدد 88/ 6 را نشان می دهد که در فروردین به 11/ 8، اردیبهشت 71/ 7، خرداد 96/ 7، تیر 55/ 6، مرداد 05/ 6 و شهریور 56/ 6 نوسان داشته است. با توجه به رشد قیمت ها از ابتدای مهر، این نسبت در حال حاضر رقمی در حدود 1/ 7 واحد است. البته انتظار می رود با انتشار گزارش های مناسب نیمه نخست سال شرکت های بورسی، باز هم شاهد تعدیل این نسبت باشیم. اما نباید از این نکته غافل شد که در مراحل رشدهای پرقدرت بورسی و با شتاب گیری جریان ورود نقدینگی، به طور تدریجی سهام شرکت های بزرگ تر نیز تحت تاثیر موج افزایش قیمت قرار خواهد گرفت و همان طور که از ابتدای مهرماه تاکنون به مدد رشد قیمت سهام پتروشیمی و فلزات اساسی در بازه زمانی 10 روزه به طور متوسط نیم واحد به این نسبت اضافه شده است، جهت شتاب گیری آن کاملا هموار است. امری که می تواند بورس تهران را در یک بازه کوتاه به مرز هشدار سرمایه گذاری برساند.

فرصت های ایده آل برای بورس

هجوم سرمایه های بلاتکلیف به بورس منجر به تشکیل صف های خرید می گردد و هیجان کسب سودهای روزانه و عقب نماندن از جریان عمومی بازار و بازدهی های رشک برانگیز بعضی سهام به تشکیل صف های خرید در نمادهایی با بیم حباب می انجامد. ارزش معاملات روزانه، مجموع ارزش متقاضیان ناکام سهام در صف های خرید و کوشش نافرجام بعضی سهامداران حقوقی برای پاسخگویی به تقاضای سهامداری، علامت سوال بزرگی را در ذهن کارشناسان بورسی ایجاد می نماید که چه زمانی برای اقدام به عرضه های اولیه بزرگ در بورس بهتر از این دوران طلایی ا ست؟ از سویی تقاضا برای سهام رشد نموده، در صورت سهامداری سرمایه گذاران خرد می تواند ریسک ناآشنای بزرگی را برای سرمایه هایشان در پی داشته باشد. با توجه به درگیری روزافزون سرمایه آحاد جامعه در بورس، در صورت بازگشت قیمت ها و ورود به فاز اصلاحی یا ریزشی، بدبینی عمومی به بازار سهام به وجود خواهد آمد که بزرگ ترین ریسک داخلی برای هر نوع بازار اقتصادی به شمار می آید و می تواند این بازار را تا مدت ها از چشم مردم بیندازد. اتفاقی که مشابه آن را در ماه های ابتدایی سال 82 شاهد بودیم. از سوی دیگر با از کار افتادن بازار سرمایه به عنوان پایگاه جذب نقدینگی سرگردان، ریسک های جولان نقدینگی در بازارهای موازی می تواند ضربه های سنگینی را به بدنه اقتصاد وارد آورد. پس از برشمردن ریسک های تداوم چنین وضعیتی و با توجه به لیست شرکت های بزرگ در صف عرضه اولیه، یکی از بهترین اقدام های ممکن، سرعت بخشیدن به فرآیند عرضه این شرکت ها در بورس است که اولا بستر جذب نقدینگی بدون تشکیل حباب را در بورس گسترده می نماید و ثانیا با راهنمایی نقدینگی به سهام شرکت هایی که بیم ورود به محدوده حبابی ندارند، سایه ریسک سلب اعتماد عمومی را در میان مدت از بورس برمی دارد. به همین دلیل و وقتی صحبت از رشد بستر بورس می کنیم، باید از رشد و قوت گیری ابزارهای معامله برای پوشش ریسک سرمایه گذاران نیز سخن گفته گردد. علاوه بر موارد آموزشی، محدودیت های زیادی برای خرید اوراق اختیار معاملات در بورس تهران با ارائه شرایط محدود و قوانین آسان نشده، هم از جهت مشارکت بازار را در مضیقه قرار می دهد و هم پویایی بازار را در شرایط خاص به شدت محدود خواهد نمود. امری که اگر در شرایط فعلی رونق بورس به آن پرداخته نگردد، امکان جان دریافت آن در دوره های دیگر بسیار دور از ذهن است.

همگام با بازیگران

همان طور که اشاره شد دیروز خالص خرید سهامداران خرد بازار به بیشترین مقدار از 8 مهر سال 97 رسید. روز گذشته برای هشتمین روز متوالی شاهد غلبه معامله گران خرد در سمت خرید سهام بودیم. به این ترتیب در خاتمه معاملات روز دوشنبه در مجموع حدود یک میلیارد و 604 میلیون سهم به ارزش تقریبی 388 میلیارد تومان به پرتفوی حقیقی ها افزوده شد. در میان 40 صنعت بورسی نیز دیروز بیشترین خالص خرید بازیگران حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه های بانک ها و موسسات اعتباری رقم خورد. از این رو بانکی ها شاهد جابه جایی 3/ 96 میلیارد تومانی در جهت پرتفوی حقوقی به حقیقی بودند. پس از آن نیز دو گروه حمل و نقل و پتروشیمی ها مورد توجه معامله گران خرد بازار قرار دریافتد و به ترتیب خالص خرید 47 و 46 میلیارد تومانی را رقم زدند.در میان شرکت های بورسی نیز نماد معاملاتی گروه پتروشیمی سرمایه گذاری ایرانیان در اولویت خرید معامله گران حقیقی بازار نهاده شد. دیروز 168 میلیون سهم پترول به ارزش 5/ 46 میلیارد تومان در سمت حقوقی به حقیقی جابه جا شد. سهام شرکت حمل و نقل بین المللی خلیج فارس نیز دیروز مورد توجه بازیگران حقیقی بازار نهاده شد. در این نماد معاملاتی روز گذشته بیش از 10 میلیون سهم به ارزش 40 میلیارد تومان از پرتفوی حقوقی ها به سبد سهام معامله گران خرد افزوده شد. سهام بانک تجارت نیز در این روز با خالص خرید حدود 40 میلیارد تومانی به سمت حقیقی ها همراه شد.