بند کفش هایت را خودت ببند ، چند نکته کلیدی برای سپردن مسئولیت به بچه ها که والدین باید بدانند - مجله سینمایی گوگوریو

به گزارش خبرنگاران، یکی از مهم ترین مواردی که باید در تربیت بچه ها مورد توجه قرار داد، آموزش مسئولیت پذیری به آنهاست؛ موضوع بسیار مهمی که نقشی اساسی در دوران بزرگسالی بچه ها داشته و نوع و کیفیت تعاملات شخصی، خانوادگی و اجتماعی شان را رقم می زند. از همان سنین پایین باید مسئولیت های کوچک و البته متناسب با توانایی بچه ها به آنها سپرد تا برای سنین بالاتر به آن عادت نمایند و خودشان را موظف به انجام دادن آن بدانند. آموزش مسئولیت، از همان امور شخصی و مشارکت در فعالیت های خانه شروع می شود.

بچه ها از حدود 2 سالگی تمایل دارند برخی امورشان را به تنهایی انجام دهند، قطعاً نباید با این تمایل مخالفت کرد هرچند که شاید در برخی موارد نیازمند مراقبت والدین باشند اما از همین سن و با تشویق و ترغیب آنها آهسته آهسته می توان همین روند را تا سنین بالاتر ادامه داد. مسئولیت جمع آوری وسایل و مرتب کردن اتاق، آب دادن به گلدان ها، چیدن سفره غذا، جمع آوری لباس و ظروف شسته شده و حتی مشارکت در آشپزی از جمله مواردی است که می توان به مرور به بچه ها سپرد و اجرای به موقع را از آنها مطالبه کرد.آنچه در آموزش مسئولیت پذیری به بچه ها و مطالبه گری والدین در انجام امور خانه مهم است توجه به این موضوع است که مسئولیت های کوچک امروز و در چارچوب خانه و خانواده، بچه ها را برای مسئولیت پذیری در جامعه، زندگی زناشویی، محیط شغلی و... تربیت نموده و آنها را متعهد به انجام مسئولیت بار خواهد آورد.

ترغیب بچه ها به پذیرش مسئولیت

نحوه سپردن مسئولیت به بچه ها، موضوع مهمی در این مسیر است. از آنجا که پذیرش مسئولیت، سختی و انجام دادن کار را در پی دارد، بسیار مهم است که والدین از دوران کودکی چطور و با چه ادبیات و آهنگ کلامی، بچه ها خود را به پذیرفتن مسئولیت و انجام امور مختلف دعوت نمایند. این آهنگ کلام و نوع ادبیات والدین است که منجر به مقاومت یا عدم مقاومت بچه ها در برابر پذیرش مسئولیت می شود

فرحناز کیان ارثی، روانشناس تربیتی و عضو آموزشگاه روانشناسی کانادا معتقد است: هنگامی که پدر و مادرها با تحکم، نامهربانی و تندخویی درخواست خود را مطرح و مسئولیتی را متوجه بچه هاشان می نمایند؛ بچه ها بیش از آنکه بخواهند آن کار را انجام دهند، سعی در نهاده شدن مقابل والدین و به نوعی مخالفت با آنها خواهند داشت.در واقع موضوع جلب همکاری، موضوع بسیار مهمی است. چون نمی توان هیچ مسئولیتی را به زور به کودک واگذار کرد؛ مگر آنکه به وسیله جلب همکاری و مشارکت صورت پذیرد. در واقع مادر و پدرها باید بتوانند به فرزند خود انگیزه لازم را بدهند و شوق و اشتیاق لازم را در او ایجاد نمایند. نحوه ادبیات و احترام والدین و بعلاوه انعطاف پذیری آنها می تواند دراین خصوص بسیار تأثیرگذار باشد.

رابطه تأثیرگذار در مسئولیت پذیری

به گفته این روانشناس، نکته مهم دیگر آن است که توجه داشته باشیم هر کودکی برای گرفتن مسئولیت به شیوه خود عمل می نماید. مسئولیت پذیری هم چیزی نیست که آسان باشد و همه آن را دوست داشته باشند چون معمولاً زحمتی را متوجه فرد خواهد نمود. اما معمولاً وقتی بچه ها برای پذیرش مسئولیت مخالفت می نمایند و شانه از انجام آن خالی می نمایند بسیاری از پدر و مادرها سعی می نمایند با روینمودهای تنبیهی نادرستی مانند سرزنش یا مقایسه فرزند خود را ترغیب نمایند که حتماً آن کار را انجام دهد.درصورتی که پدر و مادرها باید آگاهی داشته باشند اگر فرزندشان با رعایت موارد و مراحل لازم باز هم از انجام مسئولیت خود سر باز زند چه کارهایی باید انجام دهند و چگونه باید رفتار نمایند که بتوانند فرزندشان را به همکاری جلب نمایند.

کیان ارثی می گوید: مهم ترین کار برای پیدا کردن دلیل مقاومت بچه ها در برابر انجام وظایف شان آن است که توجه داشته باشیم وقتی بچه ها مسئولیت انجام وظایف خود را برعهده نمی گیرند والدین باید با افزایش مقدار آگاهی خود بتوانند دلیل آن را تشخیص دهند. البته بخشی از آن هم به روابط والدین و بچه ها برمی شود.یعنی وقتی والدین با بچه ها خود تعامل خوب و بعلاوه اوقات مشترکی ندارند، مشغله شان خیلی زیاد است و زمان زیادی برای آنها نمی گذارند بچه ها هم توجهی به درخواست والدین خود ندارند.بنابراین نداشتن تعامل مثبت والدین با بچه هاشان به هر دلیلی که باشد باعث دلسردی بچه ها می شود و به این ترتیب نمی توانیم انتظار داشته باشیم مسئولیت پذیر باشند. عوامل محیطی و آموزشی هم در شکل گیری مسئولیت پذیری بچه ها مؤثر است.

به عبارت دیگر اجتناب از سهل انگاری، داشتن اطلاعات و آگاهی های لازم و بعلاوه نوع فرزندپروری والدین نقش زیادی در چگونگی شکل گیری احساس مسئولیت در بچه ها دارد.

بچه های مسئولیت گریز

با توجه به موارد گفته شده، والدین بچه های که زیر بار مسئولیت نمی روند نباید تصور نمایند فرزندشان تنبل و بی خیال است یا موضوع مسئولیت پذیری امری ذاتی است. در واقع این والدین نیازمند اصلاح نگرش بوده و باید خودشان برای ایجاد حس مسئولیت پذیری در فرزندشان اقدامی انجام دهند. البته به گفته کیان ارثی باید ضمن آگاهی از موارد تأثیرگذار در ایجاد این حس این را هم بدانند که در دوره های سنی مختلف فرزندشان، چه انتظاراتی می توانند از آنها داشته باشند.

بنابراین شناخت توانایی های بچه ها و بعلاوه زمان و موقع دادن مسئولیت به آنها موضوع بسیار مهمی است که باید به تدریج از کودکی شروع و به مرور نیز بیشتر شود. کیان ارثی می گوید:برخی والدین گمان می نمایند بهتر است در کودکی به فرزند خود مسئولیت ندهند تا به دوران نوجوانی برسد. درصورتی که وقتی آنها اینگونه عمل می نمایند نمی توانند انتظار داشته باشند فرزندشان مسئولیت پذیر بار بیاید.

چند نکته کلیدی برای سپردن مسئولیت به بچه ها

1- سپردن مسئولیت به بچه ها را از کارهای کوچک و ساده و البته متناسب با سن شان شروع کنید. انجام این امور حس خوشایند توانمندی را در آنها ایجاد نموده و به مرور برای کارهای پیچیده تر آماده می شوند.

2- بعد از انجام مسئولیت، نسبت به سن و سالش او را تشویق کنید. پاداش های کلامی تأثیر بسیاری در ترغیب او دارند.

3- بر نحوه بیان و ادبیات خود برای مشارکت خواستن و دادن مسئولیتی به فرزندتان دقت کنید. ادبیات و لحن تند و نامناسب، او را به لاک دفاعی فرو برده و مسئولیتی به عهده نخواهد گرفت.

4- برای فرزند خود وقت گذاشته و تعامل مثبت و سازنده با او داشته باشید، چنین والدینی بچه ها مسئولیت پذیر بیشتری دارند.

5- متوجه سپردن عواقب زودهنگام مسئولیت به فرزندتان باشید. برخی والدین بدون توجه به سن و سال و توانایی فرزندشان از آنها انتظار دارند. این مسئله موجب بروز اضطراب در بچه ها خواهد شد و مسائل عدیده ای را ایجاد خواهد نمود.

6- راه های مسئولیت گریزی فرزندتان را هوشمندانه ببندید. بلد نیستم جمله متداولی برای گریز از به عهده گرفتن مسئولیت است.با آموزش دادن این امور یکی از راه های رایج گریز از مسئولیت را مسدود نموده اید.

7- سپردن برخی مسئولیت ها به بچه ها مرحله ای است. آنها را باید طی این مراحل همراهی کرد تا به خوبی کار را یاد گرفته و از پس آن برآیند.

8- به فرزندتان یادآور شوید که مسئول انجام دادن یا ندادن وظیفه سپرده شده، است. او باید بیاموزد مسئولیت رفتارهایش را به عهده گرفته و آن را جبران کند. به عنوان مثال باید حواسش را جمع کند و خود را مسئول به همراه بردن وسایل مورد نیازش به مدرسه باشد. شما قرار نیست این مسئولیت را به عهده بگیرید. اگر یک مرتبه بابت جا گذاشتن وسیله اش مورد بازخواست نهاده شد، می آموزد که به خوبی مسئولیت آن را بپذیرد.

9- فرزندتان را برای انجام ندادن مسئولیت محوله، سرزنش یا مقایسه ننموده و با تندی با او رفتار نکنید. باید با او آرام گفت وگو کرد و البته تنبیه متناسبی مانند محروم کردن موقت از یک علاقه مندی برایش درنظر گرفت.