ادعای اثر ماه بر سلامت انسان چقدر واقعی است؟ - مجله سینمایی گوگوریو

قطر کره ماه، یک چهارم کره زمین است و هیچ سیاره دیگری در منظومه شمسی، نسبت به اندازه خود قمری به این بزرگی ندارد.

در چنین شرایطی شاید طبیعی باشد انتظار داشته باشیم چنین قمری بر سیاره زمین و ساکنانش تاثیرات زیادی داشته باشد.

چنان که گفته می شود گذشته از تاثیرات ماه بر مکانیسم های طبیعی مانند جزرومد، این قمر بزرگ بر موجودات زنده و رفتار آنها در زمین نیز تاثیر می گذارد. در این باره شواهدی نیز به دست آمده است.

برای مثال هر سال اواخر پاییز زیر نور ماه کامل بیش از 130گونه از مرجان ها در صخره بزرگ مرجانی استرالیا، همزمان شروع به تخم ریزی می کنند.

نتایج تحقیقات نشان داده است این مرجان ها نه تنها دارای نورون های حساس به طول موج نور مهتاب هستند، بلکه ژن هایی دارند که سطح فعالیت آنها را در هماهنگی با کامل شدن و تحلیل رفتن قرص ماه تغییر می دهد. اما گذشته از این شواهد علمی، قرن ها در مورد تأثیر ماه بر سلامت و رفتار انسان نیز افسانه های زیادی وجود داشته است.

عجیب ترین این افسانه ها، تبدیل شدن انسان به گرگ تحت تاثیر ماه کامل است! بر اساس افسانه های باستانی برخی افراد حین کامل شدن ماه در آسمان شب به موجودی تبدیل می شوند که نیمی گرگ و نیمی انسان است و هیچ کنترلی بر رفتارش ندارد.

برخی اقوام اروپایی هم بر این باورند هرکس در چهارشنبه یا جمعه خاصی از تابستان بیرون از خانه و رو به ماه بخوابد، همان شب به صورت گرگینه درمی آید! هرچند چنین باورهایی هیچ گونه پایه علمی ندارند اما برخی تحقیقات علمی نشان داده اند تابش نور ماه کامل می تواند بر حالات روانی انسان تاثیر بگذارد.

این موضوع از جمله حوزه های پرمناقشه در علم است.براساس نتایج تحقیقی که در بیمارستان نیوکاسل استرالیا انجام شد، تابش ماه کامل، خوی حیوانی و به عبارتی، نوعی جنون خفته را در برخی انسان ها بیدار می کند.

طبق این تحقیق از 91 مورد خشونتی که بین سال های 1387شمسی/ 2008 میلادی تا 1388/2009 در این بیمارستان اتفاق افتاده، 23درصد در زمان هایی اتفاق افتاده اند که ماه کامل بوده است.

با این حال، نتایج تحقیقات دیگر با این تصور که ماه کامل باعث می شود افراد بیشتر به خود و دیگران آسیب برسند، مغایرت داشته است.

نتایج مطالعه ای که سال 1377/ 1998 در مجله روانپزشکی منتشر شد، نشان داد هیچ رابطه معنی داری بین مراحل هلال ماه و افزایش رفتار خشونت آمیز وجود ندارد. در تازه ترین تحقیقات اجرا شده در سال 1398/ 2019 نیز محققانی از سوئیس و ایالات متحده داده های مرتبط با 17هزار و 966 فرد تحت درمان در 15بخش مختلف روانپزشکی را بیش از 10سال مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند.

در این مطالعه نیز هیچ مدرکی از افزایش پرخاشگری در زمان کامل شدن ماه دیده نشد.با وجود این محققان معتقدند نور ماه بسیار بیشتر از نورپردازی های مدرن بر انسان ها و حیوانات تاثیر گذاشته است و نمی توان تاثیرات ماه روی انسان را به طور کامل رد کرد.

به نظر می رسد مطالعاتی که تا امروز در این زمینه اجرا شده کافی نیستند و تحقیقات باید برای جداکردن علم از فرهنگ عامه ادامه پیدا کند. نتایج تعدادی از مطالعات اجرا شده در این زمینه را در ادامه می خوانید.

ماه و سلامت مغز

مشهور است که تاثیر ماه بر مغز بسیار شبیه تاثیر آن بر جزرومد آب هاست؛ زیرا مغز ما منبع قابل توجهی از آب است.

محققان هلندی می گویند کشش گرانشی ماه می تواند بر حرکت مایعات مغز تأثیر بگذارد و باعث بروز رفتارهای غیرعادی شود.

بر همین اساس، برخی روان شناسان مدعی هستند در روزهایی که ماه کامل است مراجعه کنندگان بیشتری دارند.

از سوی دیگر مطالعات دانشمندان انگلیسی نشان داده است، ماه کامل ممکن است حملات تشنج را در مبتلایان به صرع کاهش دهد. البته محققان معتقدند تاثیرات ماه در این موارد بیشتر مربوط به نور ماه است تا چرخه آن. آنها کاهش حملات صرع را به هورمون ملاتونین نسبت می دهند. این هورمون به طور طبیعی هنگام غروب خورشید در مغز تولید می شود تا به ما بگوید زمان خواب است.

دانشمندان می گویند درخشش ماه کامل مانع تولید این هورمون و درنتیجه کاهش تشنج ها می شود. همچنین شکایت هایی درمورد افزایش سردرد و میگرن در شب هایی که ماه کامل است شنیده شده است.

هرچند تا به امروز رابطه علمی میان سردرد و ماه کامل یافت نشده، اما از آنجا که ماه کامل می تواند در خواب اختلال ایجاد کند و اختلال خواب نیز تغییر در سطح هورمون ها را در پی دارد، می تواند عامل ایجاد سردرد باشد.

رابطه ماه با خواب

اگر فکر می کنید شب هایی که ماه کامل است نمی توانید خوب بخوابید بهتر است بدانید فقط شما نیستید که چنین حالتی را تجربه می کنید.

محققان می گویند چرخه ماه می تواند بر کیفیت خواب ما تاثیر بگذارد. در مطالعه ای که سال 1392/2013 در نشریه زیست شناسی معاصر منتشر شد، الگوهای خواب شرکت کنندگان در طول سه روز مورد بررسی قرار گرفت. در این مدت شرکت کنندگان می توانستند در یک منطقه کنترل شده بخوابند که در آن ساعت و نور محیط وجود نداشت.

وقتی داده های آزمایش با مراحل ماه مقایسه شدند، تعیین شد شرکت کنندگان نه تنها در مراحل روشنایی ماه سطح ملاتونین پایین تری داشته اند بلکه به خواب رفتن شان پنج دقیقه بیشتر طول کشیده است، در مجموع 20دقیقه کمتر خوابیده اند و 30درصد کمتر خواب رم (REM) داشته اند.

محققان در پایان این آزمایش گفتند به نظر می رسد، حتی اگر فرد ماه را نبیند و از مراحل واقعی آن آگاهی نداشته باشد چرخه ماه باز هم بر خواب او تأثیر می گذارد. با این همه فرآیند ارتباط ماه با کیفیت خواب هنوز تعیین نیست.

تاثیر ماه بر سلامت قلب

در جریان مطالعه ای که در آلمان انجام شد و نتایج آن در نشریه اروپایی پیشگیری از بیماری های قلب و عروق انتشار یافت، سوابق 16هزار قربانی حمله قلبی مورد بررسی قرار گرفت و تعیین شد در طی سه روز پس از وقوع ماه نو، کاهش قابل توجهی در حملات قلبی آنها دیده شده است.

محققان این فرضیه را ارائه کرده اند که در طول یک ماه، حالات ماه دو بار تأثیر مفیدی بر قلب بر جا می گذارد؛ نخست هنگامی که ماه کامل است و همچنین هنگام ماه نو وقتی که خورشید و ماه با هم تراز هستند و گرانش، بیشترین میزان خود را دارد.

همچنین در تحقیقاتی که در هند انجام شد اثر ورزش بر قلب در مراحل مختلف ماه مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعات تعیین شد قلب در هنگام ماه نو و نیز در شب هایی که ماه کامل است بالاترین کارایی خود را دارد.

با این حال بسکمک از مطالعات در حوزه اخترفیزیک از نتایج چنین مطالعاتی پشتیبانی نمی کند و جامعه علمی به صورت یکپارچه چنین نتایجی از آزمایش ها را مورد وثوق نمی داند و به روش شناسی آزمایش اشکالات متعددی وارد می کند.

ارتباط مراحل ماه با چرخه قاعدگی

برخی زنان هنوز از چرخه قاعدگی به عنوان چرخه ماه یاد می کنند. این تصور که چرخه قاعدگی و مراحل هلال ماه به نوعی با هم در ارتباط هستند از این مفهوم ناشی می شود که چرخه قاعدگی به طور متوسط 28 روز طول می کشد که تقریبا به اندازه چرخه ماه است.

در دهه های 70، 80 و 90 میلادی مطالعات مختلفی که در مقیاس کوچک انجام شد همزمانی دوره های ماهانه زنان و مراحل تخمک گذاری را با مراحل روشنایی ماه (منتهی به ماه کامل) و مرحله تاریکی آن (منتهی به ماه نو) نشان دادند.

در برخی از این مطالعات همچنین ارتباطی بین مراحل ماه و تغییر در سطح ملاتونین-هورمونی که در تنظیم چرخه خواب و بیداری و مراحل چرخه قاعدگی نقش دارد- مشاهده شد.

بعدتر، مطالعه ای که سال 1384/ 2005 روی گروه کوچکی از کشور نپال انجام شد نشان داد زنانی که مرحله تخمک گذاری و بارداری آنها همزمان با ماه کامل صورت می گیرد به احتمال بیشتر فرزند پسر به دنیا می آورند. اما زنانی که قبل از ماه کامل باردار می شوند به احتمال زیاد فرزندشان دختر است.

با این حال بعید است بیشتر چرخه های قاعدگی با مراحل خاصی از چرخه ماه همزمان شود مگر به طور تصادفی. چرخه قاعدگی می تواند بین 21 تا 35 روز به طول بینجامد و طول مدت آن با افزایش سن و بر اثر عوامل هورمونی تغییر می کند.

با این حال مطالعه تازه تری که روی 74 زن در سن تولیدمثل انجام شد، این ایده را که ماه در چرخه قاعدگی نقش دارد، رد کرد. در این مطالعه هیچ ارتباطی بین قاعدگی، باروری و مراحل ماه مشاهده نشد.

ماه و افزایش تولد نوزادان

محققان ژاپنی به کشف جالبی دست یافته اند: وقتی ماه کمترین فاصله را با زمین دارد و قدرت گرانش ماه بر زمین بیشتر از هر زمان دیگری است، تعداد زایمان ها به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. هرچند محققان اذعان می کنند هنوز چگونگی یا چرایی این رابطه را نمی دانند، اما بر این باورند ممکن است این یافته بتواند به آمادگی بهتر متخصصان مراقبت های بهداشتی و زنان باردار کمک کند. در مطالعه ای که در ایتالیا اجرا شده نیز بیش از 1200زایمان طی سه سال مورد بررسی قرار گرفت و تعیین شد تعداد بیشتری از نوزادان، طی دو روز پس از ماه کامل متولد شده اند. با این حال چگونگی ارتباط دادن موضوع وضع حمل با کامل بودن ماه از نظر فیزیکی دچار اشکال است.

تاثیر ماه بر سنگ کلیه

براساس نتایج مطالعه ای که سال 1390/ 2011 در مجله علمی ارولوژی منتشر شد، به نظر می رسد درد سنگ کلیه بیماران هنگامی که ماه کامل است، افزایش می یابد.

تحقیقاتی که در انگلیس انجام شد نیز نشان داده است به طور کلی در مدتی که ماه کامل است، تعداد بیشتری از بیماران بر اثر مسائل کلیوی در بیمارستان بستری می شوند. در مقابل، ماه نو برای افرادی که مشکل سنگ کلیه دارند، شرایط آرام بخشی ایجاد می کند.

فرضیه ای که در این خصوص ارائه می شود این است که کلیه ها هم از حدود 60 درصد آب تشکیل شده اند و دقیقا همان طور که حالات ماه با ایجاد جزر و مدهای قدرتمند و قابل پیش بینی بر اقیانوس ها تأثیر می گذارد، می تواند در اندامی مثل کلیه نیز کاهش و افزایش آرامش یا درد را درپی داشته باشد. با این حال همه محققان به ویژه فیزیکدانان و بسکمک از پزشکان روی این نتیجه توافق ندارند و مطالعات در این زمینه ادامه دارد.

عمل جراحی

مطالعه ای که نتایج آن سال 1392/ 2013 در مجله ارتباط جراحی قلب و عروق و قفسه سینه منتشر شد، نشان می دهد بیمارانی که هنگام ماه کامل نوعی عمل جراحی قلب باز روی آنها اجرا شده، نسبت به کسانی که در سایر مراحل ماه جراحی شده اند، طول مدت بستری شدن کوتاه تری داشته اند. این که چقدر از نظر آماری چنین داده های معنی دار است یا نیست و این که بر اساس چه سازوکاری بهبود حال بیماران می تواند با چرخه ماه ارتباط داشته باشد، موضوعی است که در روش شناسی چنین مطالعاتی مورد نظر منتقدان است.

یاسمین مشرف - دانش / روزنامه خبرنگاران

منابع: medicalnewstoday.com، accuweather.com، farmersalmanac.com، newsmax.com