شهرک کلیله و دمنه؛ شعارزده و کسالت آور
به گزارش مجله سینمایی گوگوریو، علیرضا اسمعیل زاده؛ مرضیه برومند آثار بسیار موفقی در کارنامۀ کارگردانی اش دارد؛ از آثار عروسکی مثل خونۀ مادربزرگه گرفته تا سریال هایی مثل هتل و خودروی تهران 11. اما از دهۀ هشتاد به بعد و در سریال هایی مثل کتابفروشی هدهد کار های او به سمت نوعی شعارزدگی رفتند که باعث شد طراوت و جاذبۀ کار های قبلی در آن ها تکرار نشود. اوج این حالت شعارزدگی و احساساتی بودن بیش از مقدار را در سریال آب پریا می شد دید که بیشتر از هر چیز شبیه یک بیانیه خوانی کسالت آور دربارۀ لزوم توجه به محیط زیست بود.
شهرک کلیله و دمنه تازه ترین ساختۀ برومند است که روز 30 اردیبهشت قسمت اول آن در شبکه نمایش خانگی عرضه شد. آنچه که از قسمت اول این سریال عروسکی می گردد برداشت کرد این است که ظاهرا این کار هم در امتداد آب پریا است؛ هم به لحاظ کلیت مضمون و هم به لحاظ نحوۀ ارائۀ این مضمون.
داستان سریال دربارۀ یک زوج آهو به نام های خمار (با صداپیشگی امیرحسین صدیق) و ختن (آزاده مویدی فرد) است که دارند از یک منطقۀ سرسبز و پر از گل و رودخانه به نام دشت ناز به یک شهر شلوغ و پر از ماشین و آپارتمان به نام شهرک کلیله و دمنه مهاجرت می نمایند. آن ها آپارتمانی در یک مجتمع مسکونی به نام کلیله و دمنه خریده اند و ادامۀ داستان سریال در این مجتمع مسکونی و در ارتباط این زوج جوان با سایر ساکنان مجتمع و محله اتفاق خواهد افتاد؛ جایی که همه جور حیوانی در آن هست؛ از شغال و شیر گرفته تا غورباقه و گربه و خرس.
بستر داستانی سریال بد نیست و به خودی خودش نقصی ندارد، اما آن چیزی که در همین قسمت اول توی ذوق مخاطب می زند بیانیه خوانی بی وقفه و ملال آور دربارۀ خوبی های دشت و دمن و بدی های شهر است. این چیزی است که به مستقیم ترین و سطحی ترین شکل ممکن در دیالوگ ها و کنش های شخصیت ها اتفاق می افتد. چهار دقیقۀ ابتدای قسمت اول تقریبا به طور کامل اختصاص دارد به نق زدن های ختن که یکریز با آه و ناله از خوشی های جنگل و رودخانه می گوید و اینکه دلش برای آن سرسبزی و طراوت تنگ خواهد شد. این نق زدن ها تا لحظۀ آخر قسمت اول ادامه پیدا می نماید و برخی جا ها به شکل آواز هم درمی آید!
از همان لحظۀ ورود به شهرک و مجتمع مسکونی هر جور نشانه و علامتی که حاکی از شلوغی و آشوب زندگی شهری باشد سر راه این دو نفر قرار می گیرد؛ از بچه های کار که گل و فال می فروشند و شیشۀ ماشین می شویند گرفته تا بساز بفروش قالتاقی که (آنطور که شاگرد بقالی می گوید) آپارتمان را به این دو نفر انداخته است؛ و البته در نهایت هم اتفاق بدتری می افتد که داستان این سریال عروسکی شبکه نمایش خانگی را مثل داستان بیشتر سریال های تلویزیون با استرس و گرفتاری پیوند می زند.
خلاصه اینکه هیچ ظرافت و پیچیدگی ای در نحوۀ ارائۀ مضمون وجود ندارد. انگار این سریال قرار است مضمون طبیعت دوستی و ستایش از صفا و خلوص زندگی در طبیعت را توی چشم مخاطب فرو کند و هیچ زحمتی به خودش نمی دهد که کمی غیرمستقیم تر و در قالب یک داستان مجذوب کننده و چندلایه این کار را بکند. فیلم ها و انیمیشن هایی که دغدغۀ محیط زیست داشته باشند این سال ها در سینمای جهان و بخصوص آمریکا کم نبوده اند. انیمیشنی مثل رنگو نمونۀ فوق العاده ای از آثاری است که مضمون محیط زیستی شان را در قالب داستان هایی بی میزان مفرح، خلاقانه و عمیق به مخاطب عرضه نموده اند. اما شهرک کلیله و دمنه فقط احساساتی است و احساساتش را به آشکارترین شکل ممکن بروز می دهد بدون اینکه هیچ تلاشی برای ایجاد عمق داشته باشد.
ایراد سریال به شعاری بودنش ختم نمی گردد. در قسمت اول دیالوگ ها به جز چند مورد اندک اصلا بانمک نیستند. ریتم سریال در این قسمت کند و کشدار است و حوصلۀ مخاطب را سر می برد؛ بعد از چهل دقیقه ما هنوز منتظر هستیم که ببینیم ختن دلش به ماندن در این خانۀ تازه رضایت می دهد یا نه. ایراد مهم دیگری هم که در کار وجود دارد عدم انعطاف چهرۀ عروسک هاست که کوچکترین تغییری جز باز و بسته شدن یکنواخت دهان ندارند و هیچ احساسی را منتقل نمی نمایند. اگر صدای صداپیشه ها نباشد اصلا نمی توانید حدس بزنید که شخصیت دارد گریه می نماید یا می خندد؛ عصبانی است یا خشنود. کوچکترین انعطاف در چهرۀ عروسک ها می توانست تاثیر خیلی زیادی در باورپذیرتر شدن شخصیت ها و ایجاد ارتباط بیشتر با مخاطب داشته باشد.
اما نقطۀ قوت سریال در گروه سطح بالا و درجه یک صداپیشه های آن است. در قسمت اول بخصوص ژاله صامتی (در نقش هانی خرسه) و بهادر مالکی (در نقش عوقی، سگ نگهبان) درخشان و بامزه هستند. صامتی لهجۀ لری شیرینی به شخصیت هانی داده و مالکی هم خشم و عصبانیت همیشگی عوقی را به برترین نحو در لحن صدایش منعکس نموده نموده است. البته همۀ صداپیشه ها هم به یک میزان درخشان نیستند. مثلا امیرحسین صدیق با اینکه توانسته سادگی و خامی شخصیت خمار را به مخاطب منتقل کند، اما لحن صدایش بیش از میزان یکنواخت است که می تواند در مدت طولانی تا حدی آزاردهنده بگردد. مویدی فرد هم لهجۀ باورپذیر و جا افتاده ای برای شخصیت ختن ارائه ننموده است.
اما به هر حال اگر یک نکته در این سریال باشد که بتواند مخاطبی برای آن جذب کند همین گروه حرفه ای صداپیشه ها است. اگر قسمت های بعدی دیالوگ ها و موقعیت های مفرح تر، ریتم تندتر و بار شعاری کمتری داشته باشند، می گردد امیدوار بود که شهرک کلیله و دمنه بتواند خود را به سطح متوسطی برساند و از تبدیل شدن به یک نسخۀ دیگر از آب پریا نجات پیدا کند.
- کارگردان: مرضیه برومند
- صداپیشه ها: امیرحسین صدیق، آزاده مویدی فرد، ژاله صامتی، فرزاد حسنی، رامین ناصرنصیر، بهادر مالکی، مریم سعادت و دیگران
- تاریخ انتشار: از 30 اردیبهشت